TikTok Matcha Talebini Artırdı Ama Arzda Sorunlar Var

TikTok, yeşil çay tozunu yeni popüler bir bileşen haline getirdi. Ancak patlayan talep, arzı zorlamakta ve online biletçilerin ortaya çıkmasına sebep oluyor.

Sosyal medya sayesinde matcha, anın bileşeni haline geldi, ancak artan talep, online biletçilerin toz yeşil çayı satmasına yol açacak kadar eşi benzeri görülmemiş arz sıkıntıları yaratıyor.

Geleneksel olarak törenlerde kullanılan matcha, artık latte’den tatlılara kadar her şeyde kullanılıyor. Kahveye alternatif olarak “temiz kafein” diye övülen toz, TikTok ve Instagram’da popüler olan parlak yeşil rengiyle genç tüketiciler arasında yaygınlaştı.

Matcha pazarı, 2024’te 478.8 milyon dolar gelir elde etti ve 2030’a kadar 762.6 milyon dolara ulaşması öngörülüyor. Associated Press tarafından verilen NeilsenIQ verilerine göre, çay tozu perakende satışları üç yıl öncesine göre yüzde 86 artış gösterdi.

Ancak matcha çılgınlığı baş döndürücü seviyelere ulaşırken, Japonya’daki çiftçiler — çayın tarihsel olarak üretildiği yer — bu talebe yetişmekte zorlanıyor. Rekor kıran bir sıcak hava dalgası, yaşlanan tarım nüfusu ve yüksek kaliteli matcha üretiminde gerekli olan karmaşık üretim süreci önemli arz sıkıntılarına ve fiyatlarda patlamaya neden oldu.

Matcha üretiminin Japonya’daki toplam çay üretiminin sadece yüzde 7’si olduğunun pek çok kişi farkında değil, dedi ABD Çay Konseyi Başkanı Peter Goggi. “Bunun nedenlerinden biri, matcha işleme sürecinin titiz ve özel ekipman ve süreç gerektirmesi.”

Uluslararası Çay Komitesine göre, Matcha, iklim değişikliğine yüksek derecede duyarlı olan Tencha adlı gölgede yetişen yapraklardan hazırlanır. Japonya’daki rekor sıcaklıklar ve kuraklık, bu yıl beklenenden daha düşük hasatlara yol açtı ve tüketicilerin matcha için olan susuzluğunu gideremedi.

Kyoto’daki Tencha ticaret fiyatları, 2024 ile 2025 arasında yüzde 265 arttı, ITC’ye göre, JA Kyoto verilerinden alıntı yaparak. Trump yönetiminin Japonya’dan yapılan ithalatlara uyguladığı yüzde 15’lik vergi de ABD’de fiyat artışlarını körüklerken, bazı kafe sahipleri de matcha ürünü temin sürelerinin bir iki aydan altı aya çıktığını gözlemliyor.

Arz sıkıntıları ayrıca bir başka beklenmedik problemi de doğurdu – scalperlar. Yüksek fiyatlardan etkilenerek, yetkisiz satıcılar toplu halde satın alarak daha yüksek bir primle satma veya potansiyel olarak test edilmemiş daha düşük kaliteli ürünlerle pazarı doldurma yoluna gidiyorlar.

ABD merkezli Japon çay ve çay aletleri satıcısı Tezumi’nin kurucularından David Lavecchia, “Bu biraz gerçeküstü, üç dört yıl önce olması muhtemel olmayan bir şey – matcha’nın scalper’ların eline düşeceği.” dedi.

Pek çok matcha tedarikçisi satın alma limitleri belirliyor. Ünlü 300 yıllık Kyoto matcha üreticisi Marukyu Koyamaen, bu yaz bir dizi yetkisiz satıcının, birçoğu sosyal medya üzerinden satış yaptığı, sürekli büyüyen bir listesini yayımladı.

Bu benzeri görülmemiş talep nedeniyle, Japonya’daki birçok çiftçi başka çay üretimlerini bırakıp matcha üretimine geçti. Çin, Kenya ve Hindistan gibi diğer çay üreticisi ülkeler de pazara giriş yapıyor ve matcha üretimini artırıyor.